Yukarıdaki başlık bana ait değil. 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü’nden Sabir Askeroğlu’nun Ukrayna’daki gelişmeler ile ilgili değerlendirmesinin başlığı. Askeroğlu, olayların karışıklığı içinden esas çekişmeyi çıkarıyor. Ukrayna’daki Meselenin özünü bu yazıda bulabilirsiniz:
“Avrupa Birliği ile Ortaklık ve Serbest Ticaret Atlaşmasının Ukrayna Bakanlar Kurulu tarafından reddedilmesi Ukrayna’nın “karışmasına” neden oldu. Ukrayna’nın AB projesi olan “Doğu Ortaklığına” katılmasından vazgeçmesinin arkasında Rusya ile AB, ya da daha geniş anlamda Doğu ile Batı arasında Ukrayna üzerindeki mücadelesi yatmaktadır. Ukrayna’nın olsun Avrupa’dan(Batı’dan) olsun Rusya’dan(Doğu’dan) yana seçim yapsın, her iki tercihinin sonucunda Ukrayna üzerindeki yürütülecek mücadele bitmeyecek. Hem Rusya hem de Batı ellerinde bulundurdukları Kiev yönetimini etkileme araçlarıyla Ukrayna dış politikasını yönlendirmeye çalışacaklardır. Bu durumda ise Ukrayna Rusya-Batı jeopolitik çekişmesi sonucu iç istikrarsızlıklarla karşılaşacaktır.
Kiev yönetiminin AB ile Ortaklık ve Serbest Ticaret Antlaşması’nın imzalanmasından son anda vazgeçmesi bir taraftan Ukrayna’nın Rusya’ya olan ekonomik bağımlılığı ve enerji güvenliği, diğer taraftan ise, Kiev’in Avrupa Birliği’nden talep ettiklerini elde edememesinden kaynaklanmıştı.
Rusya Ukrayna’nın en önemli doğal gaz tedarikçisidir. Ukrayna doğal gaz ihtiyacının 2/3’ünü Rusya’dan karşılamakta, Rusya’dan doğal gaz alımı gerçekleştirmek için 1,3 milyar dolar borcu söz konusudur. Bunun yanında Ukrayna’nın dış pazarı açısından önemli olan Rusya’ya 2012 yılı rakamlarına göre Ukrayna 18 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirmiştir.
Ukrayna Başbakanı Nikolay Azarov, Ukrayna’nın Ortaklık ve Serbest Ticaret Anlaşması’ndan vazgeçmesinin arkasındaki nedenin, Rusya ile 50 milyar dolarlık ticaretinin ve %75’i Rusya’ya gerçekleştirmekte olduğu ağır sanayi ürünlerinin ihracatını istikrarlı bir şekilde devam ettirilmesine bağlı olduğunu söylemiştir. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna’nın AB ile anlaşma imzalanması durumunda Rusya ülkeye giren Ukrayna mallarına karşı önlemler alacağını açıklaması, Rusya’nın Ukrayna’nın kararının hangi sonuçlara yol açabileceğini gösterme açısından önemli olmuştur.
Ukrayna Başbakanı Azarov, Kiev AB ile Ortaklık ve Serbest Ticaret Anlaşması’nın imzalanması durumunda Bağımsız Devletler Topluluğu Ukrayna’yı serbest ticaret alanında çıkarılması sonucunda Ukrayna mallarına karşı getirilen yüksek gümrük vergileri neticesinde 400.000 kişinin işsiz kalması anlamına geldiğini söyledi. Ukrayna’nın Rusya’dan yüz çevirmesi durumunda uğrayacağı zararın AB tarafından karşılanmasını ve Ukrayna ekonomisinin AB standartlarına getirilmesi için ihtiyacı olan 150-165 milyar doların zaman içerisinde sağlanması talebi Avrupa Birliği tarafından reddedilmiş, Avrupa Birliği 7 sene içerisinde sadece 1 milyar dolar sağlamakla yetineceğini belirtmişti.
Ukrayna’nın iç karışıklığı durdurmak için AB ile uzlaşmak ve ülke ekonomisini korumak amacıyla Ortaklık ve Serbest Ticaret Anlaşmasının içeriğinde bazı değişiklikler yapılarak imzalanması teklifi Avrupa Birliği tarafından reddedilmiştir.
Avrupa Birliği’nin Ukrayna üzerindeki jeopolitik hedefi ilk başta “normatif/hukuki” bütünleşme üzerinden Avrupa’nın Doğusunu yeniden yapılandırmaktır. Bunun bininci nedeni, kıtanın Doğusundan gelebilecek tehdit ve risklere karşı kendi güvenliğini Ukrayna üzerinden sağlamak, ikincisi Pan-Avrupa coğrafyasının tamamında merkez olma rolünün güvence altına almaktır. Doğu Avrupa’nın normal üzerinden jeopolitik kontrolünü sağlayan Brüksel’in son hedefi, Rusya’nın normlar üzerinden entegrasyon sürecinin kendisine bağlanması ve Batı bütünleşmesine dahil edilmesidir.
Ukrayna’nın AB ile Ortaklık Anlaşmasını imzalamasından vazgeçmesi giderek zayıflayan Brüksel’in dış politika hedefleri için olduğu gibi psikolojik olarak da darbe vurmuştur.
Ekonomik sorunlarla karşı karşıya kalan AB için 46 milyon nüfuslu Doğu Avrupa’nın elde edilmemiş en büyük pazar durumunda olan Ukrayna’nın Serbest Ticaret Anlaşması imzalaması sonucu Avrupa mallarının düşük vergilerle ülkeye girmesi AB ekonomisini rahatlatacaktı.Ukrayna’nın hukuksal ve ekonomik entegrasyon içerisine girmesi, Ukrayna’nın egemenliğinin bir bölümünün ve dış politika kararların Brüksel tarafından kontrol edilmesi gerçekleşecekti. Zaman içerisinde Avrupa Birliğine kabul edilecek olan Ukrayna, diğer tüm AB üyeleri gibi NATO üyesi olacaktı. Devam edeceğiz.
