Raitingciler neden böyle yapıyor?
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor's (S&P), Türkiye'nin yabancı para cinsinden kredi notunun "BB"den "BB-"ye, düşürüldüğünü, görünümün de "durağan" olduğunu bildirdi.
Aslında her üç raiting kuruluşunun da Türkiye notu ''Yatırım Yapılamaz-Spekülatif'' düzeydedir.
Merkez Bankası'nın enflasyon oranını yüzde 5 hedefine yaklaştırması ve Türkiye'nin dış pozisyonunun sürdürülebilir şekilde düzelmesi durumlarında kredi notunun yeniden yükseltilebileceğini açıkladı.
Not düşürmenin gerekçesi olarak da;
* Türkiye'nin makro ekonomik dengesizlikleri arttı.
* Türk lirasında değer kaybı ve volatilite yüksek.
* Türkiye'nin mali pozisyonu zayıfladı, diyor.
Makro ekonomik dengeler bozuldu. Enflasyon ve işsizlik çift hanede, yıllık cari açık geçen Şubat'ta 34 milyar dolardı bu Şubat'ta 53 milyar dolara yükseldi. Dış borç 453 milyar dolar oldu.
Türk Lirasının değeri yüzde 20 dolayında daha düşüktür. Kurun değerli olması, dış borç yükünü artırdı, ithalat yoluyla üretim maliyetlerini ve enflasyonu artırdı. Makro dengeleri daha çok bozdu.
Hukukun üstünlüğünde, demokraside kan kaybı, ekonomik ve siyasi istikrar sorunları, tüketici ve reel sektörde güven azalması ve raiting kuruluşlarının not düşürmesi, kurların hem artmasına, hem de TL'nin volatilitesinin yüksek olmasına yol açıyor.
Mali disiplin ile övünen AKP iktidarı, aslında daha da önemli olan kamu harcamalarında etkinliği ihmal ediyor. Günübirlik uygulamalar nedeniyle bütçe politikasını dışlıyor.
2018 bütçesi, tamamıyla cari harcama bütçesidir. Cari transferlerin bütçe içindeki payı yüzde 39.25'tir. Bu harcamalar içinde bütçeden seçim popülizmi için dağıtılan paralar da yer alıyor. Buna karşılık sermaye giderleri ve sermaye transferlerinin payı yüzde 11.03'tür. Bu oran ancak mevcut yatırımların amortismanı kadardır. Yani bütçeyle devlet yatırım yapmıyor. Yatırımları özel sektöre bütçeleri borçlandırarak yapıyor.
++++++++++++++++++++
Bütçe Ödeneklerinin Dağılımı
2018
Personel Giderleri 24,01
Sos.Güv.Kurum.Dev.Prim Giderleri 4,04
Mal ve Hizmet Alım Giderleri 8,66
Faiz Giderleri 9,40
Cari Transferler 39,25
Sermaye Giderleri 9,02
Sermaye Transferleri 2,01
Borç Verme 2,65
Yedek Ödenekler 0,96
+++++++++++++++++
2018 bütçe açık hedefi 66 milyar liradır. Bunun üstüne şimdi yaklaşık 25-30 milyar lira olarak ilan edilen seçim popülizm harcamaları bindi. Bir kısmı vergi ve imar afları ile karşılansa da bu sene bütçe açığı en az 20 milyar lira artacak ve muhtemelen yıl sonunda 90-100 milyar olarak gerçekleşecektir.
Raiting notunun düşmesi en fazla doğrudan yabancı yatırım sermayesini etkiliyor. İstihdam ve katma değer yarattığı için doğrudan yabancı yatırım sermayesinin istikrara katkısı oluyor.
Oysa ki, raiting notumuzun düşmesinden sonra doğrudan yabancı yatırım sermayesi de düşmeye başladı. 2011 yılında 14.1 milyar dolar iken 2017 yılında 5.1 milyar dolara geriledi.(Aşağıdaki grafik.)
Sonuç olarak, şimdi siyasi iktidar kanadı Standard and Poor's'a da tepki gösterecektir. Ancak biz ne dersek diyelim yine de yabancı yatırımcı, bu raiting kuruluşlarının ağzına bakıyor.
