Panik geçer mi?

Türk Lirasının hızlı değer kaybı piyasada panik yarattı. Siyasi yetkililer bu paniği makul gerekçelerle izah edemiyor ve çözüm getiremiyor. Kur hareketlerinin temel nedeni ekonomideki aşırı kırılganlık ve güven bunalımıdır. Nedenlerini yaratan da bugünkü siyasi iktidardır. İşin özeti siyasi iktidar ekonomiyi yönetememiştir.

1- Kırılganlığın ve güven kaybının nedenleri arasında siyasi risklerin artması başı çekiyor. OHAL altında seçime gidilmesi, hem içeride, hem de dünyada siyasi iktidar için güven sorunu yarattı. Seçim güvenliğinden endişe ediliyor. Cumhurbaşkanı, AKP Genel Başkanı olarak, muhalefete ''münafıklar'' diyor. Toplumun en az yarısını oluşturan muhalefeti münafıkla suçlamak, ayrışma ve korku yaratıyor.

2- Şubat ayında yıllık cari açık bir yıl öncesine göre 20 milyar dolar arttı. 2017 yılı Şubat'ında 33.7 milyar dolar iken bu sene 53.3 milyar dolara yükseldi.

Cari açığın finansmanı da zorlaştı. Gayrimenkul dışında uluslararası doğrudan yatırım sermayesi girişi 2014 yılında 14.4 milyar dolar iken 2017 yılında 5.6 milyar dolara geriledi. Bu durum cari açığın finansmanı için daha çok dış borca ihtiyaç doğurdu.

***

Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişleri (Fiili Girişler)

Yıllar Toplam Uluslararası

Doğrudan

Sermaye Diğer Sermaye

(NET) Gayrimenkul

(NET)

2011 16.182 14.145 24 2.013

2012 13.744 10.128 980 2.636

2013 13.563 9.936 578 3.049

2014 13.119 8.371 427 4.321

2015 18.002 11.713 2.133 4.156

2016 13.343 6.913 2.540 3.890

2017 10.830 5.568 619 4.643

+++++++++++++++++++

3- Dış borçlarda iki sorun var...

Kısa vadeli dış borç oranı yüksektir. Vadesi bir yıl ve daha kısa vadeli olan dış borçlarla, bir yıl içinde vadesi dolan dış borç stokunun toplam dış borçlar içindeki payı yarıya ulaşıyor.

Dış borç ödeme kapasitesi düşüktür. Dış borç stoku sürekli artıyor. Borcu borçla döndürüyoruz.

4- Bankaların sorunlu kredilerinin oranı, varlık fonuna devredilenler, yeniden yapılandırılanlar ve takipteki krediler ile toplam kredilerin yüzde 8.2'sini oluşturuyor. Kur artışı ile bankaların dış borç maiyetleri de arttı.

5- Siyasi iktidarın her seçimde uyguladığı seçim popülizmi istikrarı bozan nedenlerin başında geliyor. Dış çevreler, siyasi iktidarın seçim masraflarını bütçeden finanse etmesini, seçimde AKP propagandası için devlet imkanlarını kullanılmasını tenkit ediyor.

6- Panik, psikolojik tırmanma yarattı. Türkiye'nin dış borç sigorta risk primini gösteren CDS'i, 26 Nisan'da 194.22 iken dün 240.31'e yükseldi.

7- Siyasi iktidar faiz artırma gibi, OHAL'i kaldırma gibi, makul çözümler getiremiyor. Getirse önceki beyanları ile ters düşer. Merkez Bankası'nın döviz rezervleri yetersiz olduğu için döviz arzını ancak bir-iki milyar dolar artırmak gibi önlemler alıyor. O da yetmiyor.

Bir umut, dövizin artık aşırı değer kazandığını düşünerek iktisadi ajanların döviz talep etmekten vazgeçmesidir.