Son bir yıldır reel sektörde ''karşılıksız çek'' ve ''iflas erteleme talebi'' arttı. Günübirlik geçinen esnaf kesiminden ise ''piyasada yaprak kıpırdamıyor, siftahsız kapatıyoruz'' şeklinde şikayetler geliyor.
Akıllı düşünen, rasyonel kararlar alan bir ekonomi yönetimi bu durumu nasıl değerlendirir?
Önce piyasanın neden durgun olduğunu, iflasların neden arttığını sorgular... Tespit yapar... Teşhis koyar. Arkasından ''bu iş nasıl çözülür? Hangi önlemler gerekli'' diye kafa yorar.
Bize gelince, bizde durum değişir. Her kurum veya her kişi olaya kendi çıkar penceresinden bakar. Söz gelimi TBB Başkanı, iflas erteleme kararı veren mahkemeleri suçlar. 'Bir günde iflas erteleme mi olur' sorusunu tartışmaya açar.
Her şeyden önce bilmek gerekir ki hiç bir özel sektör kuruluşu, keyfi olarak iflas ertelemeye başvurmaz. Zira bir tacir için iflas erteleme, iflas kadar olmasa da ona yakın bir prestij kaybıdır. İflas ertelemeyi yanlış kullananlar ve kötü niyetli olanlar azınlıkta kalır. Ancak böyle bir örnek, ne mahkemeleri, ne de iflas ertelemeye gidenleri suçlamaya gerekçe olamaz. Yanlış yapan varsa bunun nedeni de denetim eksikliğidir ve günahı yönetime aittir.
Kanunda ''şirketin durumunun düzelmesi mümkün görülüyorsa mahkeme iflas kararını erteleyebilir'' deniliyor. Burada amaçlardan biri de aynı zamanda alacaklı olanların da zararını en aza indirmektir.
Prensip olarak iflas erteleme için:
Önce şirketin özvarlığının (-) ekside olması, yani borçlarının öz varlığından daha yüksek olması, borçlarının aktifinden daha yüksek olması gerekir.
Sonra, bu borçlarının karşılanabileceğinin ispatı olan gerçekçi ve ikna edici bir iyileştirme projesinin hazırlanması gerekiyor.
Öte yandan iflas erteleme bir günlük bir karara zaten sığmaz. Zira öncelikle bir bilirkişinin tayini ve bilirkişi raporu gerekiyor.
Yine yasaya göre, mahkeme erteleme kararı ile birlikte kayyum atamasına da karar verecektir. Kayyum düzenlemesi önemlidir, zira bu şekilde şirket faaliyetleri devam edecek, malvarlığı korunacak ve aynı zamanda şirketin durumu iyileştirilecek, ve yanı sıra şirket alacaklılarının menfaatleri korunabilecektir.
Sonuç: Olayı gündeme getirenler, sistemin istismarını önlemek için düzenleme yapılacak diyorlar. Bu düzenleme kötü niyetli olanları önleyebilir... Ancak iflas ertelemeyi ortaya çıkaran asıl ekonomik sorunları çözmez.
