Rublenin bu yıl yüzde 40 kadar değer kaybetmesi, Rusya’yı en fazla 700 milyar dolara olan dış borçlar açısından zorlamaktadır. Zira dış borçların ruble cinsinden maliyeti, aynı oranda artmış demektir. Ayrıca Rusya’nın ihracat gelirinin yarısı petrolden sağlanıyor. Petrol fiyatlarının düşmesi de döviz gelirlerini düşürecek ve bu ülkenin dış borç ödeme kapasitesi daralacaktır. Yetmedi, Rusya’da önemli miktarda yerli sermaye de yurt dışına çıkmaktadır.
Rusya’nın bu duruma gelmesine, Ukrayna politikası ve Putin’in dikta kararları neden olmuştur. Otokrasi rejimleri zaman içinde akla zarar işlere giriyor. Eğer Saddam, Kuveyt’i işgal etmeseydi, Irak halkı ve kendisi daha rahat edecekti. Saddam diktası ve akla zarar işleri, ABD’nin Orta Doğu projesi için bal kaymak olmuştur.
Türkiye’nin dış borç stoku, Rusya’dan düşüktür ve 402 milyar dolara ulaşmıştır. Yani Türkiye de doğan her bebek, 5 bin 220 dolar dış borçla doğuyor. Rusya’da ise kişi başına dış borç tersine bizden daha düşük, 4 bin 794 liradır.
**
Dış borçlar ister özel sektörün olsun, ister kamunun olsun, ülkenin dış borcudur. Çünkü dış borç alındığı zaman ülkeye kaynak girişi olur. Geri ödendiği zaman kaynak çıkışı olur. Ülkenin gelirini etkiler.
Ayrıca ister kamu, ister özel olsun, dış borçlar dövizle alındığı ve dövizle ödendiği için, döviz ihtiyacını etkiler.
Dış borç yükü kadar, dış borç ödeme kapasitesi de önemlidir. Dış borç ödeme kapasitesini, ülkenin büyümesi ve kazandığı döviz belirler.
Stok olarak, dünyanın en fazla dış borcu olan ülkesi ABD’dir. ABD dış işlemler cari açık veriyor. Ancak yine de ABD dış borç sorunu yaşamıyor. Çünkü ABD, dış borcunu da kendi parası ile ödüyor. Dahası bütün dünyada Merkez Bankaları büyük ölçüde döviz rezervi olarak dolar tutuyor. Bu paraların bir kısmını ABD hazine bonolarına yatırıyor.
Fert başına düşen dış borç itibariyle de dünyanın en borçlu ülkesi Birleşik Krallık’tır. İngiltere’de fert başına düşen dış borç 159 bin dolardır. Londra, dünya finans merkezidir. Dünya finansı dolar üstünde dönüyor. Dolar da altın gibi herhangi bir değere bağlı değil. Dünyada bir finansal kriz olursa bundan en fazla İngiltere etkilenir.
Türk özel sektörünün en fazla borcunun bulunduğu ülke de 21,6 milyar dolarla İngiltere’dir.
Türkiye’nin dış borç ödeme kapasitesi düşüktür. Çünkü cari açık vermekte ve bu açık da sonuçta dış borçla finanse edilmektedir. Son on yıldır, sıcak para ve dış borç üstünde yürüyen bir düzen içindeyiz. Bu düzen bozulma noktasındadır. Çünkü 3 yıldır düşük büyüme yaşıyoruz. Büyüme olmadan, gelir yaratmadan dış borçlar sürdürülemez. Yine cari açığı da sürekli dış borçla finanse edemeyiz. Mamafih Türkiye artık dünyada en pahalı dış borç kullanan ülkeler içindedir.
Hal böyle iken, Cumhurbaşkanı hâlâ 12 yıl önce faizlerin ve enflasyonun yüksek olduğundan söz ediyor. 12 yıl öncesinde Türkiye’nin dış borç stoku da yalnızca 129 milyar dolardı. Yani Türkiye’nin dış borcu, 79 yılda 129 milyar dolar olmuştu. AKP iktidarı ise yalnızca 12 yılda 273 milyar dolar dış borç aldı.
Yüz yıl öncesi Osmanlı, yetmiş yıl öncesi Dersim, 12 yıl öncesi faizle oyalanmaktan çıkıp, dış borç gerçeğine dönmeliyiz.
