Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu Genel Başkanı Bendevi Palandöken bu yılın ilk altı ayında 53 bin esnafın işletmesini kapattığını açıkladı. Kapanan işletme sayısı açılan işletme sayısının iki katı oldu.
Öte yandan, BDDK verilerine göre, bu sene 16 bin 133 KOBİ kredisini ödemeyip takibe düştü.
Dikkat edersek, her tarafta Cafe açılıyor. Herkes büfe açmak istiyor. Yine herkes girişimci kredisi alıyor.
Esnaflığa ve esnaf kredisine olan yoğun talep, insanların işsiz ve fakir kalmasından ileri geliyor. İşsiz sayısı 5.5-6 milyondan aşağı düşmüyor.
İşsiz kalanlar, gelirini kaybedenler, enflasyondan dolayı geçim derdine düşenler hayatlarını sürdürebilmek için, bir geçim kapısı yaratmak istiyor. Ya esnaf oluyor veya kredi kullanıyorlar.
Esnaf olanların bir kısmı rekabet edemiyor. Bir kısmı da zaten girişimci kredisi almak için önce bir yer gösteriyor, sonra dükkanı kapatıyor.
Halk keyfi olarak kredi kullanmıyor. Zorunlu olduğu için, yaşamak için kredi kullanıyor. Bunun içindir ki tüketici kredileri 500 milyar liraya yükseldi. Bireysel krediler de 91 milyar liraya yükseldi.
Seçimlerde hükümet, seçim ve oy popülizmi olunca kredilere kefil oldu ve destek sağladı. Halen 50.000 lira hibe ve 100.000 lira faizsiz kredi veriliyor. Bu yol ihtiyaç dışı kredi istismarına ve kredilerin artmasına neden oldu.
Devlet kefaleti ve desteği vatandaşın vergisiyle karşılanıyor. Eğer krediler yatırıma gitmiş olsaydı, istihdam artardı. Topluma yararı olurdu. İşletme verimli çalışsaydı, büyümeye pozitif katkısı olurdu. O zaman vergi mükellefinin itiraz hakkı olmazdı. Oysa ki krediler oy uğruna, popülizm amaçlı verilince, vergi mükellefi rahatsız oluyor. Vergi kaçırma ve vergiye karşı tepki artıyor.
KOBİ'lere gelince... Türkiye'de KOBİ'ler öteden beri siyasi iktidarlar tarafından kullanılıyor. Çünkü özellikle Anadolu'da KOBİ'ler oy musluklarının başında oturuyor.
2000 öncesinde, KOBİ'ler Anadolu kaplanları diye epey pohpohlandı. KOBİ borsaları kurulması tartışıldı. Ancak hiçbir siyasi iktidar KOBİ'leri AKP iktidarı kadar popülizm yolunca kullanmadı.
Referandumda ve 24 Haziran seçimlerinde, KOBİ kredileri arttı. Halen toplam kredilerin yüzde 24'ü KOBİ kredileridir. 2010 yılında 125 milyar lira olan KOBİ kredileri, 2018 Mart ayında 529 milyar liraya yükseldi.
KOBİ'lere veya esnafa verilen destek kredilerinde bir hedef olmalıdır. Bu hedef yatırım olabilir. İşletmede yenilik yapılması veya işletmenin daha etkin çalışmasını sağlama nedeniyle olabilir. Ancak AKP iktidarı bunlara göre değil de, popülizm amaçlı kredi dağıttı.
Popülist amaçlı krediyi alan, esnaf veya KOBİ, bu krediyle konut adlı, araba aldı, beyaz eşya aldı veya işletme dışı amaçlara harcadı.
1- Bu harcamalar tüketimi artırdı. Büyümeyi artırdı. Ancak aynı zamanda enflasyonu da tetikledi.
2- Takipteki KOBİ kredileri 26.7 milyar liraya yükseldi. Takibe düşen ve yeniden yapılandırılan krediler, şimdi bankaları da zora sokabilir.
3- Bol kredi tembelleşme yaratıyor. İşletmeleri ve esnafı rehavete sokuyor. Dinamizmi düşürüyor.
4- Kaynakların yanlış ve popülist amaçlı kullanılması ekonomik istikrarı bozuyor. Ceremesini 80 milyon çekiyoruz.
