Suriye'de temel sorun jeopolitik anlamda İdlib'den ziyade Fıratın doğusudur. Çözülmesi gereken problem ise PYD üzerinden bölgede İsrail adına vekalet savaşı yürüten ABD'nin tutumudur. Türkiye'ye karşı ABD açık bir oyun oynuyor. Oyun PYD üzerinden Fırat'ın doğusunda oynanıyor. ABD daha önce Irak'ta yaptığı gibi PYD'yi de Suriye'de devletleştirmeye çalışıyor.
ABD, Suriye'de terör örgütü PKK/PYD'yi stratejik müttefik olarak ilan etmiş durumdadır.
İşin hangi boyutta olduğu Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın şu sözlerinde saklıdır: "ABD'ye dedik ki: 'Rakka'dan terör örgütlerini, DEAŞ'ı boşaltacaksanız, gelin bunu beraber yapalım... Bunu, bizzat Trump'a söyledim. Daha sonra heyetler arası görüşmede söyledim. Dediler ki: 'Biz YPG/PYD ile yapacağız'.
ABD bu tutumuyla resmen Türkiye'nin hayati çıkarlarının düşmanı olduğunu ortaya koymuştur.
Düşman belli dost belli değil!
Türkiye'nin Suriye'de düşmanı bellidir (ABD/İsrail/PYD'dir) ancak dostu belli değildir.
Suriye'de Rusya ve İran'la kurulan kurumsal ve yapısal ilişkilerde olgu temelinde iş birliği yapılırken her iki ülkenin de Türkiye'nin çıkarlarına karşı bölgede kazanım peşinde olduğu açıktır.
Rusya ve İran bir yandan Türkiye ile ilişkileri ve görüşmeleri en üst düzeyde sürdürürken diğer yandan Şam yönetimiyle Türkiye'ye karşı müttefiklik ilişkisi içindedir.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, çok açık biçimde Rusya ve İran'a karşı Suriye'de Türkiye'nin bulunma gerekçesini şu şekilde cevaplamıştır: "Bize diyorlar ki: 'Bizi buraya rejim çağırdı.' Biz de diyoruz ki: 'Sizi rejim çağırdıysa bizi de buraya Suriye halkı çağırdı.' Kimse İdlib'de ellerinde Rus bayrakları ile dolaşmıyor... Türk bayrakları ile dolaşıyor. Bunun bir anlamı var."
Türkiye/Rusya/İran Astana'da çatışmasızlık bölgesi ilan ediyor diğer yandan bu çatışmasızlık bölgesindeki muhalefeti imha etmek için Rusya/Şam yönetimiyle birlikte harekete geçiyor. İdlib'de durum budur.
Suriye'de ABD'nin PYD üzerinden, Rusya'nın Şam yönetimi üzerinden elde ettiği nüfuz bölgeleri var. İki ülke de birbirlerinin nüfuz bölgelerine ve buralarda kurdukları askeri üslere ve silah yığınaklarına ses çıkarmamaktadır. Türkiye'nin ÖSO üzerinden bölgede elde ettiği nüfuz alanına hem ABD/Rusya/İran ve Şam yönetimi karşıdır.
Silahsızlandırılmış bölgeyi Türkiye, Rusya'ya kabul ettirdi!
Erdoğan, Soçi'de Başkan Putin ile görüştü. Bu görüşmede İdlib krizini çözüme kavuşturacak bir mutabakat sağlandı.
Böylece İdlib'e askeri operasyon durduruldu. Muhalifler ve rejim güçleri arasındaki çatışma engellendi. Rusya, Esad'ın çatışmasızlık bölgesine saldırmamasını temin edecek.
15 Ekim'e kadar İdlib'de 15-20 km'ye kadar varan bir silahsızlanma bölgesi kuruluyor. Muhalifler ağır silahlardan arındırılırken Türkiye ve Rusya askerleri silahsızlanma bölgesinde ortak denetim yapacak.
Türkiye'nin İdlib'de bir silahsızlandırılmış bölge kurmayı Rusya'ya kabul ettirdiği görülmektedir.
Ancak Esad yönetiminin "Rusya ve Türkiye arasında imzalanan anlaşma hiçbir şeyi değiştirmeyecek. Suriye ordusu Lazkiye, Kuzey Hama ve Al-Gah saldırılarını başlatacak. İdlib'in alınması da çok yakın" dediğine ilişkin haberler geliyor. İdlib'de barış kolay değildir.
Fırat'ın doğusu stratejik sorun!
Türkiye için İdlib'den daha zorlu olanı ise Fırat'ın doğusudur. Burası ABD'nin Türkiye'ye kurduğu stratejik tuzaktır. Binlerce TIR dolusu silah, uçuşa yasak bölge hazırlıkları, radar üsleri, teröristlerden sınır gücü vb. Türkiye'ye yönelik en büyük tehdittir.
Tahran'da yapılan Türkiye-İran-Rusya zirvesinde, Erdoğan 'Fırat'ın doğusu'nu uluslararası politikanın gündemine yerleştirmiştir. Erdoğan "...Amerika'nın bölgede bir diğer terör örgütünü güçlendirmeye devam etmesinden fevkalade rahatsızız." sözlerini bu nedenle etmiştir.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani de "İdlib ve Fırat'ın doğusu geri kalmıştır... Fırat'ın doğusunun düğümünü çözelim, Amerika'yı oradan çıkmaya zorlayalım." demiştir.
İdlib sorunu Soçi mutabakatı bağlamında çözüme doğru yürürken Türk diplomasisi vakit geçirmeden "Fırat'ın doğusundan" ABD'yi kovmanın planlarını yapmalıdır.
