Dün bu köşede Merkez Bankası güncel faiz oranlarını tablo olarak vermiş ve bunlar içinde Gecelik, Geç Likidite ve bir haftalık repo faizlerini ele almıştık.
Merkez Bankası reeskont işlemleri, borç verme iskonto oranı yüzde 9'dur. MB avans işlemleri faiz oranı da yüzde 10.50'dir.
Bankalar geçici likidite ihtiyaçlarını karşılamak için, Merkez Bankası'na ticari senet ve vesikalarını reeskonta verirler. Reeskonta kabul edilecek ticari senet türleri ve diğer koşullar Merkez Bankası'nca belirlenir.
Merkez Bankası reeskonta kabul edebileceği senetler karşılığında avans da verebilmektedir.
Reeskont ve avans işlemleri faiz oranları, para arzı ve kredi genişlemesi dikkate alınarak belirlenir. Bir para politikası aracı, reeskont ve avans işlemleri MB'nin uygulamakta olduğu para politikası kapsamında önemini kaybetmiştir.
Faiz koridoru... Merkez Bankası'nın gecelik faizlerde borç alma için verdiği yüzde 7.25 faiz ile borç verme faizi yüzde 8.25 arasındaki farka faiz koridoru deniliyor. Merkez Bankası borç verme faizini yüksek tutunca, bu yolla bankaların fon maliyeti artıyor, TL değerli para oluyor ve döviz kurunun kontrolünü sağlıyor.
Mevduat faiz oranları, (Tasarruf Mevduatı, Ticari Mevduat, Resmi Mevduat, Bankalararası Mevduat ağırlıklı ortalama olarak aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
TCMB Mevduat Ortalama Faiz Oranları
---------------------------------------------------------------------------------------
Ağustos 2016 Ağustos 2015 Ele Geçen
Vade Nominal Faiz Nominal Faiz Reel Faiz Reel Faiz
--------------- -------------------- ---------------------- ---------------- ---
Bir Ay 8,90 9,15 1,02 - 0,2
Üç Ay 10,87 10,88 2,62 1,1
Altı Ay 11,10 11,19 2,91 1,0
Bir Yıl 10,91 11,13 2,28 1,6
**********************************************************
Geçen sene 2015 Ağustos ayında mevduatın TÜFE'ye göre (Yüzde 8.05) ve vade yapısına göre reel faizi yüzde 1.02 ile yüzde 2.91 arasında oldu.
Mevduatı olanlar, bir yıla kadar olan mevduatları için nominal faizin
yüzde15'i ve bir yıl vadeli mevduat için yüzde 12'si kadar stopaj şeklinde
vergi ödediler. Bu durumda bir aylık vadeli mevduat yatıranlar faiz almadı tersine reel olarak yüzde 0.2 oranında bankaya faiz verdiler. Diğerlerinde ele geçen reel faiz ise yüzde 1 dolayında oldu.
Nominal faiz enflasyonun şişirme etkisini barındırır. Paranın satın alma gücünü göstermesi açısından, enflasyonun etkisi giderildikten
sonraki reel faiz önemlidir. Enflasyon yüzde 8, nominal faiz oranı da
yüzde 8 ise reel faiz sıfırdır.
Kılıçdaroğlu'nun faizi yüzde bire indirelim demesi, eğer dalga geçmek içinse piyasa dalga geçmeye gelmez. Yüzde 1 faizde samimi ise, tamamıyla yanlıştır.
Zira mevduatta eksi faiz, mevduat sahibinden bankalara kaynak aktarılması demektir. Devlet iç borçlanma senetlerinde eksi faiz, devlete borç verenlerin aynı zamanda devlete gizli vergi vermeleri demektir.
Bankaların kredi kartları ve kredi faizlerini sık yazdığım için yeniden ele almıyorum.
Sonuç olarak Hükümetin faiz konusunda yapacakları şunlar olmalıdır:
1) Merkez Bankası'na müdahale etmekten vazgeçmelidir.
2) Banka ve kredi kartları kanunu 26. maddesinde yer alan Merkez Bankası'nın "kredi kartlarında azami faiz tayin eder'' şeklindeki yetkiyi, meclise yasa tasarısı sevk ederek kaldırmalıdır.
3) Kredi faizlerine yasayla kâr limiti getirilmelidir. Benim önerim, bankalar kredi faizi olarak, fon maliyetlerinin (munzam karşılık dahil) en fazla yüzde 30'una kadar faiz ekleyebilir.
Yani bankaların fon sağlama maliyeti yüzde 9 ise en fazla yıllık yüzde 11.7 oranında faiz alabilirler. Aynı şekilde, kredi kartları avans faizine yüzde 40, gecikme faizine de yüzde 50 oranında maliyete ilave faiz üst sınırı getirilmelidir.
4) Banka kredilerinde ve kart faizlerinde aylık faiz yerine yıllık faiz ilan edilmeli ve kullanılmalıdır. Zira aylık faiz belirsizliği ve kırılganlığı artırıyor.
