Enflasyon analizi (1)

Ocak ayında Tüketici Fiyatları (TÜFE) yüzde 1.02 oranında arttı. Geçen sene Ocak ayında aylık enflasyon yüzde 2.47 oranında atmıştı. Sonuçta Ocak ayında yıllık enflasyon da 10.35 oldu.

Yurt İçi Üretici Fiyatları (Yİ-ÜFE ) 0.99 oranında arttı. Geçen sene Ocak ayında Aylık Yİ-ÜFE de daha yüksek, yüzde 3.98 olmuştu. Sonuçta Ocak ayında Yıllık Yİ-ÜFE de yüzde 12.14 oldu.

TÜFE'de Merkez Bankası'nın en fazla şikayet ettiği Gıda Enflasyonu yüzde 8.76 oldu. Ortalama TÜFE oranının altında kaldı.

Yİ-ÜFE oranlarında da 2017 yılına göre gerileme var.

**************

Enflasyon Göstergeleri (Ocak)

2017 Yıllık 2018 Yıllık

TÜFE 9,22 10,35

12 Aylık Ortalama 7,76 11,23

Çekirdek 7,74 12,18

Gıda 7,77 8,76

ÜFE 13,69 12,14

12 Aylık Ortalama 4,96 15,66

İmalat 15,77 14,13

Ara Malı 18,13 17,81

Enerji 14,05 0,26

**************

1- Enflasyondaki gerilemeyi iyi tahlil edip, çözüm için değerlendirmek gerekir.

2017 yaz aylarında kurun düşmesi ve sonra da yatay seyretmesi, Kasım ayında Yüzde 15.7 çıkan Yİ-ÜFE'nin gecikmeli olarak düşmesine neden oldu ve TÜFE'ye yansıdı.

2017'de referandum nedeniyle verilen talep artışı teşviklerden bir kısmının sona ermesi nedeniyle talepte gerileme, beyaz eşya gibi bazı sektörlerde tüketimin doyma noktasına gelmesi, inşaat sektöründe durgunluk, talebe bağlı olarak TÜFE'yi de göreceli olarak düşürdü. Elbette ki yine de yüzde 1.02 aylık enflasyon yüksek bir orandır.

TCMB'nin sıkı para politikasına devam etmesi, kredilerde gerileme de enflasyonun biraz daha düşmesini sağladı.

2- Ocak enflasyonu 2017 enflasyon oranına göre düşük ve fakat, dünyada yüksek enflasyonlar arasındadır.

Son yıllarda dünyada enflasyon düştü. Bizim gibi gelişmekte olan ülkeler içinde Arjantin dışındaki ülkeler enflasyonu önledi. Enflasyonu çözemeyen bir kaç ülke içinde kaldık. Söz gelimi G-20 içinde olan ülkelerden, birkaç yıl önce enflasyonun yüksek olduğu Rusya ve Brezilya gibi ülkelerde, IMF'nin 2018 yılı enflasyon tahminleri yüzde 4 ve altına geriledi.

***********

IMF 2018 Enflasyon Tahmini

G.Kore 1,9

Malezya 2,9

Meksika 3,8

Rusya 3,9

Brezilya 4,0

Hindistan 4,9

TÜRKİYE 9,3

Arjantin 17,18

*************

3- Türkiye'de enflasyon üstünde kur etkisi yüksektir. Çünkü üretimde yüzde 50 ve daha fazla ara malı ve ham madde ithal girdi kullanıyoruz. Kur artışı ithal girdi fiyatlarını artırıyor. Üretim maliyetleri artıyor. Yİ-ÜFE büyüyor. Sonuçta perakende fiyatlara yansıyor, yani TÜFE de artıyor. Aşağıdaki grafik 2016 ve 2017 aylık Yİ-ÜFE oranları ile Merkez Bankası'nın yayınladığı Yİ-ÜFE bazlı reel kur endeksine göre hazırlanmıştır.

Nisan 2016'da döviz kuru dengede idi. Ne döviz sepeti ne de TL değerli değildi. MB, ÜFE bazlı reel kur endeksi 100 idi. ÜFE oranı da düşüktü. Yüzde 2.87 idi.

Nisan'dan sonra döviz kuru TL karşısında reel değer kazanmaya başladı. Yİ-ÜFE de paralel olarak arttı. 2017 Ocak-2017 Kasım arasında kurun reel değeri düşmeye başladı. Ancak aynı şekilde Yİ-ÜFE düşmedi. Bu kısmen önceden yapılan pahalı ithalat nedeniyle, kısmen de üreticinin ortamı kendi lehine kullanmasından ileri geldi. 2017 Ocak-Ekim arasındaki bu farka (Grafikte boşluk alan) ben üreticinin istismar alanı diyorum.

****