Cumhuriyet Halk Partisinin idari ve mali işlerden sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Bülent Kuşoğlu yaşanan döviz krizini değerlendirirken önemli soruları da gündeme getirdi.
"Trump hapşırsa Türkiye etkilenmiş oluyor. Çünkü Türkiye'de güçlü bir ekonomi yok… Gerekli adımlar atılmadığı için siyasi otorite birilerini döviz zengini yapıyor. Birilerini de döviz borcu olduğu için iflas noktasına getiriyor. Bir müddet sonra bu bankalar da, reel sektör kuruluşları da el değiştirecektir. Hükümetin bu olay karşısında gerekli müdahaleleri yapmaması bunu bilerek yaptığını gösterir" diyen Kuşoğlu sorularımı şöyle yanıtladı:
- Döviz Kurlarının da ki artışı nasıl değerlendiriyorsunuz?
Kuşoğlu: Türkiye döviz kurları ile ilgi ne yapması gerektiğini biliyor. Döviz ve mali krizler konusunda deneyimli bir ülkedir. Siyasilerimiz de, bürokratlarımız da, akademisyenlerimiz de bu konuda yapılması gerekeni biliyor. Fakat Türkiye'de son olayları analiz ettiğimizde göz göre göre gerekenler yapılmıyor ya da yaptırılamıyor. Örneğin Merkez Bankası en az 150-200 baz puan artış ön görüyorken, faiz ekonomi disiplininin gereği gibi artıramadı.
- Faiz neden artırılamadı?
Kuşoğlu: Siyasi otorite faizleri artırmadığı için döviz bu kadar yükseldi. Siyasiler dövizin bu kadar yükselmesine müsaade etti. Fazla değil sadece birkaç ay içerisinde döviz 7 TL'ye yükseldi.
Türkiye şu anda bankaların ve reel sektörün iflas ettiği bir noktadadır. Bankalarında olması gerekenden çok daha fazla borcu olduğunu biliyoruz. Sendikasyon borçları var. Reel sektöründe önemli ölçüde diyebileceğimiz 300 milyar doların üzerinde borcu bulunmakta. Büyük bir kasvet ve iflaslar söz konusu olacak.
- Kriz önlenebilir miydi?
Kuşoğlu: Gerekli adımlar atılmadığı için siyasi otorite birilerini döviz zengini yapıyor. Birilerini de döviz borcu olduğu için iflas noktasına getiriyor. Bir müddet sonra bu bankalar da, reel sektör kuruluşları da el değiştirecektir. Hükümetin bu olay karşısında gerekli müdahaleleri yapmaması bunu bilerek yaptığını gösterir. Bu olay Türkiye dengelerini gerçekten değiştirecek siyaseten yapılan büyük ve riskli bir oyundur. Türkiye'nin geleceğini de ipotek altına alan bu senaryoyu da sanki Amerika veya Trump yapıyormuş gibi gösteriliyor.
- Döviz krizi neden çıktı?
Kuşoğlu: Türkiye'nin ekonomik sistemi yanlış. Biz dünyanın parasının çok ve kredi bulma imkânlarının bol olduğu bir zamanda gereğinden fazla kredi kullandık ama üretmedik. Aldığımız neredeyse bütün kredileri yola, köprüye, binaya yatırdık. Bugün gelinen durumda da parasal daralma var. Paranın ve kredinin maliyeti yüksek. Bu dönemde üretmedik ve siyasi olarak hep açık verdik. Lüks ve refah içinde yaşadık şimdi geri ödemede ise tıpkı ağustos böceği gibi güçlük çekiyoruz. Erdoğan hükümetlerinin bu güne kadar yaptığı bütün yanlışların bedelini hem halk hem de Türkiye ödeyecek.
- Amerika ve Trump ne yapıyor da döviz yükseliyor?
Kuşoğlu: Amerika ve Trump'ın yaptıkları ortada ve piyasalar olumsuz etkileniyor. Çünkü Türkiye gerekli müdahaleleri yapmıyor. Faizi gereken noktada artıramıyor. Yapması gereken vergi ve sosyal güvenlik reformunu yapmıyor. Cari açığı da bu kadar yüksek bir Türkiye olunca da ufak bir olaydan da etkilenir. Trump hapşırsa Türkiye etkilenmiş oluyor. Çünkü Türkiye'de güçlü bir ekonomi yok.
Bize borç veren Amerika veya Trump değil. Menfaatleri varsa mevcut durumu karlı görüyorlarsa yabancı bankalar ve yatırımcılar Türkiye'ye borç verirler. Bu sektörler Türkiye'ye şu anda borç vermeyi karlı görmedikleri için vermiyorlar.
- Döviz krizi yeni zenginler mi yaratır?
Kuşoğlu: Doların yükseleceğini daha önceden bilip te dolar biriktirenler, yarın iflas edecek olan bankaları ve özel sektör kuruluşlarını satın alacaklar. Bu döviz hesaplarına bakmak lazım. Kimlerin bu dönemde büyük miktarda doları var? Bu kadar yüklü doların olduğu hesaplar kimlerin? Kimler ne zamandan beri dövizi biriktiriyor? Burada en önemli soru şudur. Kurdaki bu aşırı yükselme sonucunda döviz kimleri zengin etti? Sayın Erdoğan Ayşe Hanım teyzenin bir tane Tweet'ine bakacak yerde bu hesaplar kimlerin diye bakması gerekiyor.
Yarın: Bakanlar sarayın memurları
