İçinde bulunduğumuz siyasi ve ekonomik sorunlarda iniş devam ediyor. Herkese de dokunmaya başladı. Dört gün önce Pazar yazımda, resmi rakamları vererek kimsenin halinden memnun olmadığını yazmıştım. Risklerin başında dış borçların çevrilmesi ve içeride başta konut kredileri olmak üzere banka kredilerinde dönüş riski yer alıyor.
Dünyada da ekonomik gidişat inişe devam ediyor. Ancak ABD ve Avrupa'da küreselleşme öncesi sürece dönüş yolunda adımlar atılıyor. Faizleri artırmak bunlardan birisidir.
Türkiye'de çözümün en önemli iki şifresi:
* AKP'nin 14 yıldır, siyasi alanda, sosyal alanda ve ekonomide uygulamakta olduğu ekonomide günübirlik, siyasette otokrasi eğilimli politikaları değiştirmesi veya iktidara farklı yaklaşıma sahip siyasi partilerin gelmesidir.
* Yeni yaklaşımın hedefi ekonomide yapısal değişiklikler, siyasette demokratikleşme, insan hakları ve demokratik özgürlükler olmalıdır.
Her şeyden önce ekonomide verimliliğin artırılması gerekir.
Bunun için:
1) Devletin yeniden yapılanması ve bu kapsamda bakanlıklar arası yetki ve sorumluluk çatışmasının kaldırılması gerekir. Söz gelimi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Maliye Bakanlığı, Hazine arasında, kıyılarla ve deniz yüzeyleri ile ilgili çatışma var. TOKİ'ye, Turizm Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Belediyelerin yapması gereken imar planlarını yapma yetkisi verildi. Ekonomi ile ilgili bakanlar arasında yetki ve sorumluluk çatışması var.
2) Merkezî devlet ile mahalli idareler arasında yetki ve sorumluluk çatışması var. Ayrıca bütçe kaynakları belediyeler arasında objektif kriterlere göre dağıtılmıyor. Siyasi iktidar kendi partisinden olan belediyelere daha fazla imkan tanıyor. Aslında bu sorun bugünün değil, Türkiye'nin öteden beri çektiği sıkıntılı bir sorundur.
3) Merkez Bankası, TÜİK, BDDK gibi bağımsız kurumların, siyasi müdahaleden arındırılması ve bu kurumlara tam bağımsızlık verilmesi gerekir.
4) Devletin, bütçenin, Belediye ihalelerinin şeffaf olması için yasal düzenleme yapmak gerekir.
5) Üretimde yüzde 50 oranında, ihracat mallarında yüzde 80 oranında, ithal ara malı ve ham madde kullanılıyor. Ara malı ve ham madde üretimini içeride üretmek için planlama yapmak ve teşvik vermek gerekir.
6) Bütçe politikası değişmelidir. Kamu harcamalarında altyapı yatırımlarının payı artırılmalı ve harcamalarda iş yaratmaya ağırlık verilmelidir. Söz gelimi her şehirde o şehrin değerlerini üretim ve pazarlama organizasyonları devlet tarafından yapılmalıdır.
7) Piyasada, oligopol yapılar var... Kartelleşme var... Spekülasyon var... Bunların devlet tarafından engellenmesi Anayasa hükmüdür.
Siyasette otokrasi yolu tıkanmalı, demokrasinin önü açılmalıdır.
Siyasal alanda temel yapısal sorun yasama, yürütme ve yargı, kuvvetler ayrılığının zedelenmesi, tarafsız yargının bilinen nedenlerle yapısının değiştirilmesidir. Buna bağlı olarak hukuk düzeninde tarafsızlığın tartışılması ve mülkiyet hakları, insan hakları ve demokratik özgürlüklerde denge yapısının bozulmasıdır. Bu husus, uluslararası kuruluşlar ve AB raporlarında yer almıştır.
Ayrıca siyasette bütün siyasi partiler için, siyasi İslam motifinin öne çıkması, eğitim sistemindeki kalite bozulması da yapısal sorunlar içinde yer almaktadır.
Sonuç: Siyasette ve iktisatta politika şifreleri bugün değişirse, çektiklerimizle kalırız. Yoksa çektiklerimiz, çekeceklerimiz yanında hafif kalacaktır.
