Başkanlık bozuyor

Makro ekonomik göstergeler, giderek her yıl daha çok dünyadan ayrıştığımızı gösteriyor. 2016 büyüme oranı yüzde 2.9 oldu. Ekonomi yönetimi neredeyse dünyanın en yüksek büyüme oranı olarak ilan edecek... Oysa ki 2016 yılında dünya ortalama büyüme oranı yüzde 3.6 oldu. Kaldı ki gelir ve refah artışını gösteren fert başına GSYH'dır.

Nüfus artış hızı yüzde 1.30 olduğuna göre, 2016 yılı fert başına büyüme oranı yüzde 1.58 dir.

Enflasyon çift haneye çıktı. Dünyada en yüksek enflasyon Venezuela'dadır. Sonra Arjantin geliyor. Üçüncü sıradaki Nijerya'da ise yüzde 11.4 enflasyon var. Biz Nijerya ile dünya üçüncülüğünü yarışmaya başladık.

Dahası, dünyada hiper enflasyon yaşayan iki ülke var... Venezuela ve Arjantin... İkisi de tam başkanlık sistemi ile yönetiliyor.

İşsizlikte de riskli oranlara maalesef geldik. 2002 yılından 14 yıl geriye gidersek, ortalama yıllık işsizlik oranı yüzde 7.7'dir. 2003 yılından 2016 yılına kadar geçen 14 yıla bakarsak, ortalama yıllık işsizlik oranı yüzde 10.7'ye yükselmiştir. 35 üyesi olan OECD ülkelerinde ortalama işsizlik oranı yüzde 7.2'dir. Ayrıca OECD içinde gençler arasında işsizlik oranı en yüksek olan ülke Türkiye'dir.

Dünyadaki gidişatın aksine bizde makro göstergeler bu sene daha çok bozuldu. Bunun tek nedeni referandumun getirdiği belirsizliktir.

Öte yandan dünyada başkanlık sistemi ile yönetilen 42 ülke var. Bunlardan ABD'deki sistem, diğerlerinden çok farklıdır. Kuvvetler ayrılığının daha belirgin olduğu, parlamentonun daha bağımsız ve etkili olduğu bir sistemdir. Güney Kıbrıs, AB üyesi olmasına rağmen, statüsü belirsizdir. Bu iki ülkeyi çıkarırsak, geriye kalan 40 ülke, ortalama olarak demokratik haklar ve fert başına gelir itibariyle dünyanın gerisindedir.

***********************

Başkanlık Sistemi Huzur ve Refah Getirmiyor

-------------------------------------------------------------------------------------

Fert Başına Demokratik

GSYH Özgürlükler

Ortalama (Dolar) (Yüzde)

-------------------- --------------------- ---------------------------------

Dünya 13.460 45

Başkanlık Rejimi

İle Yönetilen Ülkeler 4.840 32

GSYH: 2011

Demokratik Özgürlükler: 2016-derlendi.

**********************

Freedom House (Dünya Özgürlüklerevi) raporlarına göre, 2016 yılında dünya ülkeleri içinde insan hakları ve demokratik özgürlükler oranı yüzde 45'tir. Bu oran başkanlık sistemi ile yönetilen ülkelerde daha düşük, yüzde 32'dir.

Dünya fert başına gelir ortalaması 13.460 dolardır. Başkanlık sistemi ile yönetilen 40 ülkede ortalama fert başına gelir 4.840 dolardır.

Aşağıdaki tabloda 1000 doların altında olan ve başkanlık sistemi ile yönetilen ülkeleri derledim. Bunlar içinde insan hakları ve demokratik özgürlükler açısından tek bir ülke özgürdür.

******************************

Başkanlık Sistemine Göre Yönetilip, Fert Başına GSYH 1000 Doların Altında Olan Ülkeler

---------------------------------------------------------------------------------------------

Fert Başına Özgürlük

Ülke GSYH(Dolar) Endeksi

------------------------ ---------------------- ----------------------

Afganistan 575 Özgür Değil

Benin 756 Özgür

Burundi 198 Özgür Değil

Komorlar 853 Yarı Özgür

Gambiya 620 Özgür Değil

Liberya 258 Yarı Özgür